پستان مجموعه ‌ای از غدد شيری Lobules، کانالهای هدايت کننده شير Ducts به سر پستان و مقدار زيادی چربی است.
اصولاً پستانهای زن را نمی توان جزئی از اندام جنسی او به شمار آورد. مهمترین نقش آنها در شیردهی است ولی از طرفی نمی توان نقش بسزای پستانها در تحریکات جنسی و لذت شهوانی را نادیده گرفت. فرایند ظهور و رشد سینه های زن در دوره بلوغ جنسی اش رخ می دهد و  این رشد توسط هورمونهای جنسی از جمله استروژن و پروژسترون کنترل می شود.

 پستان ها در تحريك جنسي نقش دارند و نقش اصلي آنها توليد شير براي نوزادان است. در طول بلوغ، هورمون استروژن باعث رشد و تكامل پستان ها مي شود. در طول بارداري، تغييرات هورموني، پستان ها را باز هم بزرگتر مي كنند و در اواخر بارداري، توليد شير را درغده هايي به نام لوبول تحريك مي كنند. اين غده ها به مجاري وصل مي شوند كه به كانال هايي به نام آمپول ختم مي شوند. آمپول در سطح نوك پستان به بيرون باز مي شود. بقيه بافت پستان عمدتاً چربي است و مقدار كمي بافت همبند نيز دارد كه به نگهداري پستان كمك مي كند.

* ساختار پستانها
غدد پستانی بجز دوران بارداری و شیردهی در یک مرحله غیر فعال به سر می برند. ساختار اصلی آنها بافت چربی و همینطور بافت کشی متشکل از رشته های الاستیک می باشد. هر پستان از 20-15 بخش به نام «لوب» تشکیل شده است که مانند گلبرگهای گل مینا در کنار هم قرار دارند. هر لوب به نوبه خود از لوبولهای کوچکتر و در نهایت هزاران لوبول ریز تشکیل یافته است که در آنها شیر تولید می شود.
در بین این اجزا شیارهایی به نام مجرا وجود دارد که به مرکز نوک پستان در ناحیه تیره پوست که «آراُلا» نام دارد منتهی می شود. فضای باقیمانده میان مجراها و لوبولها را چربی پر می کند. 

هر کدام از این غدد مولد در سطح رویی قفسه سینه و در بالای ماهیچه پکتورالیس قرار دارند. زمان حاملگی حجم اجزای خوشه مانند داخل لوبها افزایش یافته و طی دوره تولید شیر، سلولها مواد تشکیل دهنده شیر از جمله پروتئین و چربی تولید می کنند. این سلولها همچنین به هنگام شیردهی منقبض شده و  باعث خروج آن از پستانها می شوند.

داخل پستانها هیچ ماهیچه ای وجود ندارد، بلکه ماهیچه «پکتورالیس» درست زیر آنها قرار گرفته و دنده ها را می پوشاند. علاوه بر بافت چربی و فیبرهای الاستیک می توان به رگهای خونی و همچنین رگهای لنفاوی در سینه اشاره نمود. رگهای لنفاوی در مسیر خود به اجزای لوبیا مانندی بنام غدد لنفاوی که معمولاً زیر بغل، کشاله رانها و دیگر نواحی بدن یافت می شوند، می پیوندند.

شکل ویژه پستانها و جایگاه مخصوصشان از طریق رباطهای خاصی که بافت پستانها را در بر گرفته و آنها را حفاظت می کنند تعیین می شود. این رشته ها که به «رباطهای کوپر» معروفند در دوره حاملگی و نیز کهولت شل و یا کشیده می شوند و موجبات آویزان شدن آنها را فراهم می آورند.

هورمونهای جنسی در رشد و تکامل پستانها در دوره بلوغ و تولید شیر از اهمیت بسزایی برخوردارند. استروژن در رشد و نمو غدد و مجاری پستان نقش داشته و  پروژسترون محرک اصلی تغییر و تکامل سلولهای سازنده شیر می باشد.

از دیگر هورمونهای موثر می توان به پرولاکتین اشاره کرد که از قسمت پیشین غده هیپوفیز ترشح شده و عامل محرک تولید شیر می باشد. در پاسخ به محرک مکش نوزاد، اکسیتوسین (مترشح در هیپوفیز پسین) به نوبه خود موجب خروج شیر از پستان مادر می شود.

اصولاً تحریکات هورمونی موجب  رشد مجاری و بافت آلویولار و همچنین بافت چربی و در نتیجه افزایش حجم پستان می شود. نوک پستانها و ناحیه اطراف آن نیز بزرگتر شده و به لمس و تحریکات خارجی حساس می شوند. در دوران عادت ماهانه زنان، پستانها تحت تاثیر هورمونهای جنسی دچار تغییرات خاصی می شوند که در هر شخص به گونه ای متفاوت بروز می کند. از جمله این تغییرات می توان به افزایش حجم، ورم و نیز درد خفیفی در آنها اشاره نمود.

 این علامات معمولاً پس از  چند روز اول پریود ناپدید می شوند. در دوره بارداری سایز پستانها بنا بر تاثیر هورمون پروژسترون بطور چشمگیری افزایش می یابد. نوک پستانها و نواحی پیرامونشان نیز بزرگتر شده و دارای رنگ دانه های بیشتری می شوند. این مکانیزم چربی پستانها را جایگزین کرده و آنها را برای تولید شیر در مرحله نهایی حاملگی آماده می سازد. درست پس از زایمان، شیر در پستانها ساخته می شود. بعد از اتمام دوره شیردهی پستانها به حالت  دوران شروع حاملگی بر می گردند. در دوره پس از یائسگی نیز گرچه ممکن است شکل پستانها زیاد تغییر نکند، اما قسمت عمده  ساختار مخصوص تولید شیر با چربی جایگزین می شود. در هر صورت گفتنی است پستانهای زن تنها در دوره حاملگی او شکل قطعی و نهایی خود را می گیرند.

با توجه به این که هدف اصلی از وجود پستانها نقش مهم آنها در ساختن شیر برای شیردهی می باشد، اما این دوران تنها دوره مختصری از زندگی زن را تشکیل می دهد و با نقش زیبایی شناختی آنها در کیفیت زندگی اش به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.

از آنجا که سینه های زن نشان اصلی مونث بودن اوست، رضایت او از فرمشان در هویت و ابراز وجود او از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. مراقبت  و توجه لازمه به سینه ها بخشی از سلامتی و زیبایی یک زن است که در بهبود روحیه اش موثر می باشد.

و اما با مُد روز چه می توان کرد؟ زمانی سینه های بزرگ و زمانی سینه های کوچک مد می شود. بنابراین زیبایی پستان لزوماً در اندازه آنها نیست.

سینه ها می توانند به شکل سیب و یا گلابی باشند. زیبایی سینه های یک زن در چگونگی بها دادن او به آنهاست. هر فرم سینه ای زیبایی منحصر به فرد خود را دارد و صد البته در نظر نظاره گر آن زیباست.

 *  پوست پستان:
پوست ناحیه پستان به خاطر کشیده شدن آن بسیار نازکتر از پوست بقیه بدن است و به همین خاطر سریعتر دچار خشکی می شود. حتما با استفاده از یک کرم مرطوب کننده پستانها را مرطوب نگهدارید. این کرمها باعث تحریک کولاژن و الاستین شده و حاوی عنصر ضد اشعه ماوراء بنفش و عنصر رتینول (ضد چروک) هستند. در عین حال از کرمهای مرطوب کننده معمولی مثل وازلین و آکوافور هم غافل نشوید.

* رشد پستان:
پستان یک زن 20 ساله شامل چربی، غدد شیری و ماده ای به نام کولاژن یا کلاژن است (که باعث پیوند بافتها به هم و سفت نگه داشتن پستان می شود). اما به تدریج با بالا رفتن سن، غدد شیری و کولاژن تحلیل رفته و جای خود را به چربی بیشتر می دهد و این چربی اضافی باعث افتادن پستانها می شود. راهی برای جلوگیری از این روند نیست ولی پوشیدن سینه بندی که زیرش سیم دارد روند افت پستانها را کند می کند.

* تغييرات پستان در بارداری:

بعلت آمادكي برست براي شير دهي تغييراتي در دوران بارداري در پستانها ايجاد مي شود.
از جمله:
- افزايش در سايز برست بعلت بزرگ شدن غدد شيري وافزايش در بافت چربي
- دردناك و حساس شدن و همچنين خارش و سوزش با تغييرات درجه هوا و لمس.
- بعلت افزايش ذخيره خوني رگهاي آبي در سطح پستان ديده مي شود
- ناحيه آرئولا و نيپل تيره تر مي شود (سر پستان و اطرافش)
- غدد Montgomary سوراخهاي كوچك اطراف سر پستان بزرگتر مي شود
- بعضي خانمها در سه ماهه آخر ترشحاتي از پستان دارند كه كلستروم نام داردو قبل از ترشح شير توليد مي شود.

نكات:
*از صابون براي تميز كردن پستان استفاده نكيد چون سطح آن را خشك مي كند
*از كرست هاي راحت استفاده كنيد
*كرست هاي شير دهيNursing Bra  را تا قبل از هفته 35 نخريد
*اگر تا ماههاي آخر نوك پستان شما مسطح است از وسايلي بنامBreast Shell براي شير دهي كمك بگيريد

* چگونه به حفظ زیبایی و طراوت سینه ها بپردازیم؟
یک توازن مناسب هورمونی لازمه داشتن پستانهایی زیبا، سفت و باطراوت می باشد. این بالانس هورمونی که از هیپو تالاموس --منطقه عصبی واقع در مغز--کنترل می شود، مطابق با وضعیت روحی زن تغییر می یابد. و به همین خاطر داشتن روحیه ای شاد، خوش بین و متوازن زمینه سینه هایی سفت و زیباست.
در شرایط خاصی شاید بتوان فرم و اندازه سینه ها را با یک عمل جراحی تغییر داد، ولی با مراعات قوانین ساده و مختصر بهداشتی و عدم سهل انگاری حداقل می توان از شل و آویزان شدن آنها جلوگیری نمود.

* آیا قرار دادن پستانها در معرض آفتاب مضر است؟
بنظر می رسد که نور خورشید باعث سرطان سینه نمی شود؛ با این وجود بهتر است به دلیل پوست بسیار حساس و آسیب پذیرشان آنها را تا حد ممکن از تابش نور شدید آفتاب پوشاند. نور آفتاب تاثیر مخربی روی بافت پیوندی و فیبرهای الاستیک سینه ها داشته و موجب پیری زودرس آنها می شود. بنابراین همیشه پیش از قرار گرفتن در معرض نور شدید آفتاب پستانها را با لوشن ضد آفتاب بپوشانید.

* آیا حجم سینه ها با دیگر تغییر و تحولات بدن فرق می کند؟
با افزایش وزن، بافت چربی موجود در پستانها و در نتیجه حجمشان افزوده می شود. در مقابل با کاهش وزن بافت پیوندی و الاستیک نامتغیر باقی مانده و بافت چربی کاهش می یابد. از آنجایی که تغییر وزن موجب نابودی رشته های الاستیک و شل شدن پوست می شوند، بهتر است از تغییرات رادیکالی وزن جلوگیری نمود.

یکی از پیامد های حاملگی افزایش حجم پستانهاست. اصولاً پس از خاتمه دوران شیردهی که پستانها به حالت اولیه خود باز می گردند، کمی جمع و چروکیده می شوند. مکمل های استروژن و پروژسترون، دارو، اختلالات هورمونی، یائسگی و در نهایت کهولت نیز هر کدام به نحوی موجب تغییرات عدیده در حجم پستانها می شوند. با بالارفتن سن پوست نازکتر شده و هورمونها در بدن افزایش می یابند که به نوبه خود باعث جمع شدن لوبولهای پستان می شود. اما نگران نباشید یک روش طبیعی برای حفظ طراوت و شادابی پستانها وجود دارد آنهم : آمیزش جنسی مداوم در طول زندگی

*سوتین، لازمه پستانهای بزرگ!
وزن زیاد سینه ها طی مدت طولانی موجب آویزان شدن آنها می شود. استفاده از سوتین باعث حفظ الاستیسیتی یا حالت کشسان پوست می شود.

به هر حال بدون در نظر گرفتن سایز پستانها پوشیدن سوتین به هنگام ورزشهایی از قبیل دو و دیگر فعالیتهای پرشی توصیه می شود. زنان حامله و شیرده نیز می بایستی از سینه بند استفاده کنند، اما هنگام شنا لزومی به داشتن آن نیست. 

بنابر ساختار پستانتان و نه مد روز یک سوتین مناسب که هم از لحاظ سایز و هم جنس بکاررفته آن احساس راحتی نمایید، انتخاب کنید.

*چرا پستانها داراری فرمهای متفاوت هستند؟
اگر رشد غدد پستانی هم سطح و همتراز دنده ها بود شکل آنها نیز پهن و کشیده می شد. در صورت عمودی بودن این زشد فرم آنها نیم کره ای می شود. حالت میانی این باعث می شود تا فرمهای گوناگونی پدید آید.

 *چرا همه پستانهای دارای سفتی و استحکام یکسان نیستند؟
 زمینه یک سینه شخ و سفت بیشتر بودن بافت پیوندی نسبت به بافت چربی در آنهاست و برعکس در صورت غالب بودن بافت چربی سینه ها شل تر خواهند بود.

*چرا معمولاً یکی از پستانها بزرگتر از دیگریست؟
 نیمه راست بدن انسان با نیمه چپ آن گرچه در ظاهر مشابه و متناسب بنظر می رسد ولی در واقع کاملاً متقارن نیست. این پدیده در مورد پستانها نیز صدق می کند. وجود دو عضو جفت متقارن در بدن بسیار نادر است.99،9% سینه های زنان با هم متقارن نیستند؛ بدین معنی که هر کدام دارای مقدار متفاوتی از چربی، بافت پیوندی، لوبها و دیگر اجزای تشکیل دهنده آنها می باشند. نوک پستانها نیز می تواند دارای تفاوتهایی در سایز، رنگ و برجستگی یا فرورفتگی باشد. برخی ناهموار و برخی دارای چند تار مو هستند.

*چرا پستانها در سایزهای متفاوتی دیده می شوند؟
 فاکتورهای تعیین کننده در چگونگی سایز پستانها بسیارند؛ مقدار بافت پیوندی، درصد چربی بدن، ارث و تعداد حاملگی ها در زندگی در اندازه آنها تاثیر چشمگیری دارد.

 
*  نوک پستان:
اندازه و شکل نوک پستان آدمها با هم تفاوت دارد. جهت آنها هم متفاوت است. نوک پستان می تواند سر بالا، سرپایین، به چپ، یا به راست باشد. حتی جهت نوک دو پستان بعضی از زنها با هم متفاوت است. همه این ها بستگی به نوع رشد هاله تیره دور نوک پستان دارد.

 *نوک فرو رفته پستان... این دیگر چیست؟!
 این نوع پستان بر خلاف حالت معمول آن که برجسته است، مانند ناف در قسمت داخلی بدن قرار دارد. این اختلال مادرزادی است و در آینده فرد را به هنگام شیردهی دچار مشکل می سازد. البته با یک عمل جراحی مختصر می توان اشکال را برطرف نمود.

 * مو روی پستان:
تقریبا همه زنها چند تاری مو (بین 2 تا 15 تار) روی پستان و نوک پستان دارند. قانون کلی این است که هر چه رنگ موی سر و پوست تیره تر باشد، احتمال داشتن مو روی نوک پستان بیشتر است. اگر این موها آزارتان می دهد، می توانید هر چند وقت یک بار موم بیندازید. اما اگر چند تار مو بیشتر نیست، استفاده از موچین راحت تر است. اول با الکل اطراف موها را ضدعفونی کنید. موها را با موچین بردارید و بعد با یک محلول ضد باکتری ماساژ دهید. با این کار یکی دو هفته ای از شر موها خلاص خواهید بود.

* آیا امکان موزدایی در ناحیه نوک پستان وجود دارد؟
وجود چند تار مو روی نوک پستان به دلیل وجود غدد در این ناحیه کاملاً عادی است و مو زدایی در این مورد بی خطر است. اما از آنجایی که پوست نوک پستان حساس است بهتر است برای جلوگیری از عفونت به جای کندن مو از ریشه، روزانه آن را تراشید.

 
 * شکاف بین دو سینه:
اندازه پستانها ربط زیادی به زیبایی شکاف بین سینه ندارد. بیشتر حالت سینه و موقعیت سینه روی بدن است که مهم است. در ضمن پهنای بدن هم مهم است. اگر بدن از زیر بغل به پایین باریک باشد، شکاف بین سینه ها زیباتر خواهد بود.

*مواظب طرز ایستادن، نشستن و راه رفتن خود باشید!
همیشه حالت کمر و ستون مهره های خود را کنترل کنید. راست نشسته و عمیق نفس بکشید. خمیده نشستن مستمر در درازا موجب استهلاک ماهیچه های کمر و سینه و در نتیجه باعث آویزان شدن سینه ها می شود. در یک آینه به حلت نیم رخ بایستید. شانه ها را عقب داده و چانه را بالا بگیرید. چه تفاوتی حس می کنید؟

*تمرینات صورت
سعی کنید روزی بیست بار با انقباض ماهیچه های گردن ماهیچه پکتورالیس بزرگ (ماهیچه واقع در زیر پستانها) را نرمش دهید. تمرین دیگر تلفظ حرف  «ایکس»، آنهم با باز کردن هر چه بیشتر دهان است. انجام این تمرین روزی 20-10 با توصیه می شود.

* از گرما خودداری نمایید!
حرارت حاصل از تابش آفتاب و یا آبتنی با آب داغ موجب منبسط شدن رگها و کند شدن جریان خون در رگهای سینه می شود؛ از طرفی قبلاً نیز اشاره شد که قرارگیری در معرض نور شدید آفتاب باعث پیری پیش از موعد پوست، زایل شدن رشته های الاستیک و در نتیجه چروکیده شدن آن می شود.
از این رو توصیه می شود سینه های خود را از حرارت شدید بدور نگه دارید و سعی کنید با آب خنک پستانها را مالش داده و با تحریک جریان خون در رگها، بافت آنها را تقویت کنید. یک دوش دو دقیقه ای آب سرد برای سینه های کوچک و سه دقیقه ای برای سایز بزرگ توصیه می شود. دوش آب سرد  گردش خون در رگها را سرعت بخشیده و به دفع توکسین ها (مواد سمی) کمک می کند.

توجه: در انجام این تمرینات از یک دوش استفاده کنید و سینه ها را با یک حرکت چرخشی مالش دهید. در صورت عدم دشترسی به دوش می توانید با یک لیف ابری بزرگ آب سرد را کم کم روی سینه بریزید و آن را بمالید.

* شنا
شنا یکی از ورزشهای مناسب برای سینه هاست؛ بخصوص شنای قورباغه، آنهم بدلیل این که ماهیچه های پشت و سینه را وادار به مقاومت در مقابل فشار آب می کند. در واقع فشار آب خود نوعی ماساژ فوق العاده برای سینه ها حساب می شود. برای تمرین بیشتر می توانید پاها را در کف استخر بگذارید تا جایی که آب شانه هایتان را بپوشاند. دستها را بالا برده و آهسته در جلوی خود پایین آورید. 10 بار این عمل را تکرار کنید.

 *  آفتاب سوختگی:
حتی از زیر سینه بند هم امکان آفتاب سوختگی پستان هست. سینه بند فقط به اندازه یک کرم ضد آفتاب با SPF پنج تا هفت عمل می کند. حتما اگر قصد دارید به ساحل دریا بروید یا حمام آفتاب بگیرید از یک کرم ضد آفتاب با SPF    حداقل 15 و محافظ ماوراء بنفش (نوع  AوB) استفاده کنید وگرنه دچار چروک زود رس و لکه های قهوه ای خواهید شد.

* استفاده از کرم ها و لوشنهای مخصوص سینه
 استفاده از کرمهای مخصوص علی رغم تبلیغات گاه اغراق آمیزشان شاید معجزه ای در پستانها ایجاد نکنند اما مصرف آنها در حفظ حالت ارتجاعی آنها بی تاثیر نیست. استفاده از عصاره های گیاهی و یا بیولوژیکی روی سینه ها علاوه بر اینکه ما را به ماساژ سینه ها وادار می سازند، نقش بسزایی در حفظ رشته های کشسان سینه دارد.
هنگام قرار گرفتن در نور آفتاب نیز سعی کنید برای حفظ پوست از مضرات اشعه ماورای بنفش از کرمهای ضد آفتاب استفاده نمایید. پس از هر بار دوش گرفتن بدن خود را با لوشن های مخصوص نرم و مرطوب کنید تا پوست رطوبت از دست داده خود را باز یابد.

* سیکل پستانها:
تغییر در میزان هورمونهای بدن باعث تغیر حالت مداوم پستانها است. در روزهای اول پس از عادت ماهانه به خاطر توازن هورمونها بافت پستان از همیشه نرم تر است. در میانه دوره به خطر هورمون استروژن پستانها حساستر می شود و بالاخره در هفته قبل از عادت ماهانه به خاطر میزان بالای پروژسترون پستانها متورم و کمی دردناک می شود. در ای حالت اگر خیلی اذیت می شوید می توانید از یک مسکن استفاده کنید و مصرف چای و قهوه را کم کنید.

* مراقبت از پوست اطراف پستان:
منطقه بالا و میان دو پستان پر از غدد چربی است و به همین خاطر راحت لک می شود و خال در می آورد. در ضمن هر چه پستانها بزرگتر باشد، بیشتر عرق می کند و محل تجمع باکتری می شود. با استفاده از پودرهای جذب کننده در منطقه زیر و میان دو پستان از جمع شدن و مسدود شدن حفره های پوست جلوگیری کنید. در ضمن هر روز خصوصا پس از ورزش این دو منطقه را با دستمالهای باکتری کش تمیز کنید و اگر خواستید بعد از تمیز کردن از یک تونر حاوی کمی اسید سالیسیلیک استفاده کنید.

* زمان مراجعه به دکتر:
اگر نوبت معاینه پستانهایتان رسیده است، بهترین موقع همان هفته اول پس از عادت ماهانه است چون پوست پستان نرمتر است و اگر غده یا رشد غیر عادی وجود داشته باشد تشخیص راحت تر است.